Stari most na Bregavi

 

Stari most u Klepcima

Jeste li znali da u hercegovačkoj geografiji Bosne i Hercegovine postoji još jedan sličan jednooki most koji je stariji od čuvenog mostarskog Starog mosta (1566.) i koji se i danas trudi da opstane u svom izvornom obliku? Istorijski most koji je izgradio hercegovački Sandžakbeg Mustafa beg 1517. godine preko Bregave, jednog od rukavaca rijeke Neretve. Oba mosta izgrađena su u skoro istom stilu na rijeci Neretve u Hercegovini.

Dakle, da li su samo Osmanlije gradile mostove u teškoj planinskoj geografiji kakva je Bosna i Hercegovina? Naravno da ne. Postoje i drugi istorijski mostovi iz rimskog perioda koji i danas stoje u Bosni. Međutim, mnogi mostovi izgrađeni tokom osmanskog perioda i danas se nalaze u naseljenim gradovima ili oko njih. Rimski mostovi se uglavnom nalaze izvan današnjih naselja. Budući da je Osmanski most na slici izvan naselja, on nije poznat u današnjoj turističkoj perspektivi.

Zašto je onda izgrađen most?

I Rimljani i Osmanlije su gradili mostove iz potpuno racionalnih razloga, u skladu sa geografijom regije, karakteristikama izlijevanja rijeke ili njenim protokom. Naravno, komercijalni i vojni interesi su takođe bili izuzetno važni u tome. Primjerice, mostovi izgrađeni u hercegovačkoj geografiji usko su vezani za jadransku i dubrovačku trgovinu. Osim toga, zahtjev i odobrenje lokalne dinamike bili su veoma važni u izgradnji mosta. Tokom osmanskog perioda, iskustvo i resursi latinskog naroda su u velikoj mjeri korišteni kao majstori i kalfe u izgradnji mostova u Bosni I Hercegovini. Osmanlije su svjesno i planski oživljavale BiH gradove kroz mostove.

Most na slici nalazi se u naselju Klepci, u blizini Čapljine.

Objavio Yunus Dilber, direktor instituta 'Yumus Emre' u Mostaru.

Foto Behçet Loklar

Foto korekcija i prevod sa turskog Aid Čizmić.

Stari most u Klepcima

Bosna-Hersek'in Hersek coğrafyasında, meşhur Mostar köprüsünden (1566) daha eski olan ve bugün hâlâ orijinal hâliyle ayakta kalmaya çalışan, benzer tek gözlü bir başka köprünün daha var olduğunu biliyor muydunuz? Hersek Sancakbeyi Mustafa Bey tarafından 1517'de, Neretva nehri kollarından olan Bregava üzerinde inşa ettirilen tarihî köprü. İki köprü de Hersek coğrafyasında Neretva gibi güçlü bir nehir üzerinde hemen hemen aynı tarz ile inşa edilmişti.

Peki Bosna gibi dağlık olan zorlu bir coğrafyada sadece Osmanlılar mı köprü inşa etmişti? Tabii ki hayır. Bosna'da hâlâ ayakta olan Roma döneminden kalma başka tarihî köprüler de bulunmaktadır. Fakat Osmanlı döneminde inşa edilen köprülerin bir çoğu bugün hâlâ daha meskûn olunan şehirlerin ya içerisinde ya da etrafında bulunmaktadırlar. Roma köprüleri ise ekseriyetle bugünkü yerleşim yerleri dışında kalmışlardır. Resimdeki Osmanlı köprüsü de yerleşim yeri dışında kaldığı için bugünün turizm anlayışı ile pek bilinmemektedir.

Peki neden köprü inşa edilirdi? Romalılar da Osmanlılar da bölge coğrafyasına, nehrin taşma özelliğine veya debisine uygun ve tamamen rasyonel gerekçelerle köprü inşa ederlerdi. Tabii ki ticari ve askeri kaygılar da bunda son derece önemliydi. Mesela Hersek coğrafyasında inşa edilen köprülerin Adriyatik ve Dubrovnik ticareti ile yakından ilgisi vardır. Ayrıca köprü inşasında yerel dinamiklerin isteği ve onayı çok önemliydi. Osmanlı döneminde Bosna'da köprülerin inşasında usta ve kalfa olarak Latin ahalinin tecrübesinden ve kaynaklarından çokça istifade edilmiştir. Osmanlılar köprüler vasıtasıyla Bosna şehirlerini bilinçli ve planlı şenlendirirlerdi.

Resimde yer alan köprü Čapljina (Çaplina) şehrine yakın Klepci (Kleptsi) bölgesinde yer almaktadır. (resim alıntıdır)

Behçet Loklar

Yunus Dilber/facebook/ 20230510

Stari most na Bregavi u naselju Klepci, opština Čapljina u narodu je poszan kao Mustajbegov most.

Zaštićen je kao nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine, a u njegovoj blizini se nalazi nekropola stećaka koja je također zaštićena, kako na državnom nivou, tako i u UNESCO-u.

U maju 2019. na njemu su izvršeni završni restauratorski radovi čime je most zaštićen od propadanja.

fotografije. Mustajbegov most na Bregavi (Čapljinski portal), wikipedia, furaj.ba.

(spagos)