Stare slike pričaju – Pogled sa Banje 1936. godine

Jedan pogled koji nije baš svakodnevan za mostarsku raju. Pogled sa Banje na Ričinu, od mosta preko Neretve, prema Gimnaziji.

U donjem desnom uglu vidi se dio mosta, koji je od svoje izgradnje često mijenjao ime, tako da je nakon izgradnje 1878. godine dobio naziv Most Franje Josipa I. Nakon Prog svjetskog rata, 1919. godine dobio je ime most Kralja Petra I . Tadašnji most je imao čeličnu konstrukciju, a 1936. godine je na istom mjestu napravljen novi armirano-betonski most, presvučen asvaltom, čiji se dio vidi na slici.

Most je pušten u promet 7. jula 1936. godine. Na staroj slici se vidi rukom upisan datum slikanja 26. juli 1936. što znači da je slika nastala nekoliko dana nakon puštanja novog mosta u promet. 

Poslije II svjetskog rata dobio je ime most Maršala Tita, i to ime zadržao do danas. U ratu devedesetih most je bio srušen 1992. godine, a nakon rata obnovljen je u istom obliku 2000. godine.

Na staroj slici se, neposredno uz most, sa desne strane ulice, vidi i dio starog hotela Bristol, koji je izgrađen 1906. godine. Hotel je u takvom obliku ostao do 1960. godine kada je na istom mjestu napravljen novi reprezentativni hotel, koji je takođe bio oštećen u ratu devedesetih, a kasnije renoviran u istom obluku.

Od hotela Bristola naviše, sa desne strane ulice se nalazi čitav niz manjih objekata, sve do raskršća sa ulicom Alekse Šantića, koji su se u takvom obliku zadržali sve do početka gradnje višespratnog objekta, mostarcima poznatog kao Revija.

Džamija koja se vidi u sredini slike je Lakišića džamija, koja se nalazi sa lijeve strane ove ulice, iznad raskršća sa Cernicom, a sasvim gore u lijevom uglu, vidi se dio Gimnazije.

U dnu slike vide se zidovi iznad Neretve, koji su štitili objekte od velikih voda.

Čitav ovaj dio grada se u narodu nekada zvao Ričina, što je ustvari bio naziv potoka i uskog prolaza u Cernici kod zgrade današnjeg Elektro poduzeća, pa se tim imenom nazivao i cijeli potez od rampe kod Gimnazije do Lakišića džamije. Iatorijski izvori navode naziv „kanal ispod Ričine“, koji se i danas nalazi ispod površine asfalta, a prvobitno je imao za cilj da odvodi višak vode s polja koje se nalazilo oko Šetališta Stephanie Allèe, na potezu od Gimnazije pa sve do Neretve, kraj Titovog mosta. Riječ Ričina je nastala od rječina – ričina, rječina.

Kako smo na početku rekli da je ovo jedan rijedak pogled za mostarsku raju, to pokazuju i vrlo mali broj slika sa istog mesta, u arhivi. Nalazimo sliku sa istog mjesta iz 1965. godine, sa novim hotelom Bristol, zatim niz slika sa malo niže pozicije, jedna je iz 1994. godine, koja pokazuje srušeni Titov most i ratnu zamjensku konstrukciju, te još jednu sliku iz 2010. godine, sa istog mjesta, koji pokazuje snijeg u Mostaru, što je takođe rijedak pogled i doživljaj.

I na kraju, jedna fotografija na pravljena sa suprotne strane, napravljena 2. februara 2024. godine, autorica Samra, sa sprata hotela Bristol, na kojoj se vidi Banja, i terasa sa koje je napravljen snimak iz 1936. godine, zatim trg Musala i hotel Neretva u izgradnji.

To su objekti, o kojima smo do sada dosta toga napisali, i koji zavrijeđuju našu pažnju ponovo, nekom drugom prilikom.

Fotografiju iz 1936. godine je u arhivi pronašao Amir Rujanac, i postavio na stranicu Bosna i Hercegovina - fotoenciklopedija.

(CidomTeam)