U Mostaru 1890. - 1891. godine - Sinan pašina /Atik džamija

 

13 Sinan-pašina ili Atik džamija bila je po najstarija, a neko vrijeme i najveća džamija u Mostaru, izgrađena davne 1473. godine, te time i jedna od prvih u Bosni Hercegovini. Inače, Atik znači stara, a to ime se davalo najstarijim džamijama ili mahalama u gradu. Nalazila se na Mejdanu (Trg 1. maja), nekih 300 metara sjevernije od Starog mosta. Izgradio ju je prvi hercegovački sandžakbeg Sinan-beg, i ta prva džamija je najvjerovatnije bila malena i bez munare, i bez ikakvih vanjskih i unutrašnjih dekoracija a kasnije ju je proširio, uz dogradnju munare, Sinan-paša Borovinić. Građena je od tesanog kamena i imala je lijepu visoku munaru. Po nekim podacima drvena građa za ovu džamiju sječena je u Ričini. Svojim dimenzijama tlocrta od 13 x 18 m bila je i jedna od najvećih u BiH. Uz ovu je džamiju u tursko doba bio izgrađen i Sinan-pašin hamam. Džamija je posljednji put obnovljena 1906. godine. Svi oni koji su za nju čuli dolazili su se diviti njenim impresivnim dimenzijama. Porušena je noću 30. decembra 1949. godine, kako bi uprava Oficirke kasine izgradila igralište za oficire. Sve do nedavno na ovom lokalitetu, u neposrednoj blizini Oficirske kasine (Doma Armije), bilo je parkirališe i deponija smeća. Tokom iskopavanja pronađeni su elementi prvobitne džamije. Također je ustanovljeno da je džamija bila i spaljena, jer je tokom radova pronađen sloj od desetak centimetara gareži. Godine 2016. završena je obnova i kompletna rekonstrukcija ove džamije sukladno konzervatorsko-restauratorskom projektu.

“Centar za informaciju u dokumentaciju Mostar - Cidom” i facebook grupa “Bosna i Hercegovina- fotoenciklopedija” došli su u posjed vrlo vrijednih fotografija grada Mostara iz 1890. – 1891. godine.

U narednom periodu ćemo krenuti u poglede na grad Mostar iz tog perioda, uz kratke osvrte na objekte koji se vide na slici, a služeći se našom dosadašnje prikupljenom dokumentacijom i literaturom.

Na osnovu stanja, postojanja ili nepostojanja nekih objekata, sa sigurnošću se može utvrditi da se radi o zimskom periodu između 1890. i 1891. godine.

Radi se o četiri fotografije – panorame koje prikazuju Mostar, pretežno na lijevoj obali rijeke Neretve, počevši sa sjevera, od Sjevernog logora, pa do juga i naselja Luka, s tim da se donja tačka ove mahale, Šarića džamija, ne vidi na ovim fotografijama.

Na ove četiri fotografije pogled smo zaustavili na 33 objekta ili područja, i uz zaokruženi pogled na slici, dali kratki opis onoga što se vidi na fotografiji.

(Cidom Mostar/BiH fotoenciklopedija)

(Džabirov, Vrančić, Špago)