Šetnja kroz prošlost Mostara – Ćejvan Ćehajina džamija

 

Ćejvan Ćehajina džamija u Mostaru koja se nalazi u Titovoj ulici, iznad Starog mosta u blizini medrese i kule Tara. Sagrađena je 1552. godine od strane jednog od najvećih dobrotvora grada (opravka Krive ćuprije, hamam kod Tabhane, još dvije džamije, izgradio preko sto dućana, pokaldrmisao glavne gradske ulice i mnogo drugog). Ćejvan ćehaja je najzaslužniji za razvoj grada, 1554. godine je uvakufio plaćanje državnog poreza, avariza, za stanovnike grada što je olakšalo naseljavanje. Umro 1570. i sahranjen pored džamije. Ispred džamije se nalazio manji trg i ovo mjesto je bilo centar Mostara cijelo XVI stoljeće. Na slici, desno od džamije ispod kule Tara bilo je pazarište po čemu je mjesto u defterima 1468/69. godine i identifikovano imenom bazar (trg) Köprü Hisar (mostovska tvrđava), kada su Osmanlije osvojile ovo geografsko područje. Lokalitet je imao 16 domova.
Stanovnici ove mahale, koja se prostirala do današnjeg Lučkog mosta, su nosili naziv Zakuljani, po obližnjoj kuli Tara. Ima više pjesama i drama (vidjeti časopis Behar od 1905. i Novi Behar od 1936) sa radnjom događanja ispred i oko ove džamije, a 1878. godine je bila sjedište buntovnika protiv ulaska austrougarskih trupa, na čelu sa trojicom Alijā: Drače, Hamzić i Haljevac. Munara je bila kvadratnog presjeka 333 godine - slika desno - sve do 1885. godine kada je do ispod krova srušena i ozidan novi nastavak oktogonalnog presjeka. Na slici lijevo se vidi dio te munare četverougaonog presjeka u visini 4-5 m od tla. Munara džamije Fatime kadun na Carini, takođe je imala isti oblik, a sagrađena je 15-tak godina poslije Ćejvan Ćehajine, koja je vjerovatno bila uzor pri gradnje carinske.
Da ne bi bilo zabune, slika desno je moja Photoshop-rekonstrukcija nekadašnjeg izgleda. Ja sam samo sliku Fatime kadun munare iz 1905. “zalijepio” na sliku Ćejvan ćehajine.
Na moju molbu gospođa Ajša Šehić Nametak je čekala pola godine da opadne lišće na drveću ispred džamije kako bi mogla uslikati cijelu džamiju, hvala joj.

(Ahmet Kurt/facebook 20210111)