Šetnja kroz Mostar i njegovu historiju: Haljevčev sokak

 

(tekst koji slijedi objavljen je na facebook stranici 20220809, autor je Ahmet Kurt)

Sokak se danas zove Huse Maslića ulica po pripadniku NOP-a koji je u blizini Blagaja zarobljen poslije ranjavanje, te umro u mostarskoj bolnici u ljeto 1943. godine.

Sokak je dug tačno sto metara, a povezuje Carsku džadu (danas Titova) i Srednju ulicu (danas Braće Fejića). Na oba kraja sokaka nalazile su se džamije; prema Neretvi Roznamedži Ibrahim efendijina, a na Carskoj džadi Husein hodžina izgrađena još prije 1588. godine - na slici 1 vidjeti sokak i ove džamije na dijelu katastarske karte iz 1881. godine u razmjeri 1:3125. Na karti sam za neke kuće, u i oko sokaka, označio vlasnike.

Husein hodžina džamija je srušena 1947. godine, a nišani iz nikad ekshumiranog harema uz džamiju (vidljiv na karti) uništeni i harem pretvoren u “park”. Ova džamija se nalazila tačno na mjestu gdje danas prodavnica obuće Planika pod “Neboderom”, vidjeti sliku br 2.

Na dnu sokaka (na parceli 124 na karti) hadži Husein Komadina (1830-1912) preko puta Roznamedžijine džamije je izgradio lijepu dvospratnicu koja se nalazi lijevo na slici br 3. Husein je bio brat gradonačelnika Mostara Mujage. Prije odseljenja u Bursu, 1893. godine, Husein je za daleko nižu cijenu nego što ga je gradnja koštala kuću prodao opštini Mostar.

Sokak je dobio ime po jednoj od najstarijih mostarskih porodica Haljevac, koji su tradicionalno bili terzije. Više kuća ove porodice su bile na južnoj strani sokaka, gdje su početkom 1960-ih godina izgrađena zgrada za stanovanje vazduhoplovnih oficira JNA - vidjeti sliku br 4.

Godine 1755. ovdje su živjeli terzije Abdulah, Ibrahim, Ismail i Mustafa, sinovi Salih-begovi, Alija, sin Mustafin, Aličelebija, sin Salihbegov i Mehmed, sin hadži Muhamedov. Krajem XIX stoljeća u svojoj kući u sokaku ženski mekteb je držala hôdža Fatima Haljevac.

Ali efendija Haljevac je 1878. godine od strane buntovnika koji su se protivili ulasku austrougarske vojske u Mostar izabran na civilnog upravnika grada. U grupi još bijahu hadži Alijaga Drače, hadži Alijaga Hamzić, Muhamedaga Memac, Salihaga Balić, Sulejman ef. Falađić, Salih hafiz ef. Sefić, hadži Arif ef Kajtaz, Mehmed Kazazić i drugi.

U Mostaru ne živi niko od ove porodice. Zadnji potomak Husein Haljevac je poslije Drugog svjetskog rata po potrebi željezničke službe preselio u Sarajevu gdje danas živi više članova ove drevne mostarske familije.

(Ahmet Kurt/20220810)

(1) Ahmet Kurt | Facebook